Kennislijn Digitale Rechtsstaat (DR)
Het groeiend belang van datagedreven werken en de daarmee gepaard gaande uitdagingen zijn volop onderwerp van maatschappelijke discussie. Het actuele toekomstbeeld is dat allerlei soorten beslissingen en besluiten van experts, bedrijven en maatschappelijke organisaties vaker ondersteund of overgelaten worden aan artificial intelligence-systemen (AI). AI-systemen zijn in staat om gedurende hun gebruik te leren, waardoor ze zich steeds meer aanpassen aan de context en de mensen die daarbinnen leven en handelen. Voorbeelden van opkomende AI-systemen zijn taalmodellen, zoals ChatGPT of GPT-NL. Er is daarbij een centrale rol weggelegd voor algoritmes. Een algoritme is een reeks instructies bedoeld om op basis van beschikbare data vanuit een begintoestand een bepaald doel te bereiken. AI-systemen beperken zich in principe niet tot een specifieke toepassing in een bepaald domein, maar (kunnen) juist domeinoverschrijdend werken.
In de kennislijn Digitale Rechtsstaat staan de korte en lange termijn consequenties van (verantwoorde) ontwikkeling van datagedreven werken centraal. Hoe kunnen deze systemen binnen het werkveld van justitie en veiligheid worden ingevoerd, waarbij de menselijke waarden gerespecteerd worden en blijven. Dat vraagt om kennis- en competentieontwikkeling op het snijvlak van technologie (big data, AI, wiskunde) en het werkveld van justitie en veiligheid.
Onze focus ligt op digitalisatie (Eng: digitalisation), een sociaal-technisch proces waarin digitale technologieën en gegevens worden gebruikt (of ontwikkeld) om tot nieuwe activiteiten te komen. Of om te leiden tot veranderingen in bestaande activiteiten. Ons onderzoek spitst zich toe op de eigenschappen waaraan algoritmes zouden moeten voldoen en de wijze waarop met de resultaten van algoritmes moet worden omgegaan. Ter ondersteuning van beleid kijken we ook naar de implementatie van specifieke algoritmes.
We houden ons bezig met twee typen onderzoek. Aan de ene kant onderzoek naar (de ontwikkeling van) verantwoorde data-gedreven systemen en diensten. Dit richt zich op de voor- en nadelen en mogelijkheden van opkomende of nieuwe technologieën, data governance in smartomgevingen zoals de justitiële ketens, en de toepassing van kunstmatige intelligentie op een verantwoordelijke manier (denk aan privacy en fairness). Het tweede type onderzoek focust zich op de toepassing van datagedreven systemen voor de justitiële ketens. Het gaat hier om de (door)ontwikkeling en actualisering van prognosemodellen voor de justitiële ketens, zie ook Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ).
Medewerkers
- Dr. D.E.G. (Debora) Moolenaar (Kennislijncoördinator)
- Dr. F. (Floris) ter Braak
- Dr. M.S. (Mortaza) Bargh
- Dr. B. (Ben) Tims
Specifieke onderwerpen
Alle onderzoeken van de Kennislijn Digitale Rechtsstaat zijn te vinden in de repository.