Neuropsychologie en licht verstandelijke beperking bij jongvolwassen reclassanten
Het WODC heeft in een eerste kleinschalige ‘pilot in practice’ onderzocht welke neuropsychologische kenmerken jongvolwassen reclassanten laten zien. Ook zijn verschillen tussen reclassanten met en zonder een vermoedelijke licht verstandelijke beperking in neuropsychologische kenmerken onderzocht.
Licht verstandelijke beperking (LVB) is een prominent thema binnen het veld van justitie en veiligheid. De reclasseringspraktijk vraagt om meer kennis over de specifieke factoren waarop het toezicht zich bij jongvolwassenen kan toespitsen. Neuropsychologische kenmerken kunnen een goede toevoeging zijn. Neuropsychologie is een deelgebied van de psychologie, waarin de relatie tussen de werking van de hersenen met cognitie, emotie, waarneming en gedrag wordt bestudeerd.
Uit het onderzoek wordt duidelijk dat meer dan de helft van de onderzochte jongvolwassen reclassanten vermoedelijk een licht verstandelijke beperking heeft. Reclassanten met een vermoedelijke LVB laten verminderde impulsbeheersing zien vergeleken met reclassanten zonder een vermoedelijke LVB. Verder worden op de neuropsychologische taken geen verschillen tussen beide groepen gevonden. Wel zijn er grote verschillen tussen individuen onderling in prestaties op neuropsychologische taken. Daarom is ook verkend of er bepaalde neuropsychologische profielen kunnen worden geïdentificeerd. Hierdoor zou men in de praktijk nauwer kunnen aansluiten bij de specifieke mogelijkheden en beperkingen van de individuele reclassant. Er blijkt bijvoorbeeld dat een kleine subgroep van de onderzochte reclassanten erg beïnvloedbaar is, terwijl een andere subgroep juist meer moeite heeft met informatieverwerking.
Ondanks dat het onderzoek kleinschalig is, met 59 deelnemers, kunnen er enkele aanbevelingen voor de praktijk worden gedaan. De eerste aanbeveling is om alle justitiabelen in een vroeg stadium in het strafrechtelijk proces te screenen op LVB. Ten tweede denken de onderzoekers dat een gepersonaliseerde benadering mogelijk meer effect kan sorteren in het voorkomen van recidive dan een groepsbenadering. Bijvoorbeeld door juist bij beïnvloedbare reclassanten het sociale netwerk te betrekken of een buddy te zoeken die positieve invloed uit kan oefenen.
De huidige werkwijze in de reclasseringspraktijk is vooral gebaseerd op psychosociale factoren. Het wordt echter steeds duidelijker dat neuropsychologische factoren een belangrijke rol spelen in het ontstaan én het in stand houden van antisociaal gedrag. Het is belangrijk dat de reclasseringspraktijk van die kennis gebruik kan maken.
Lees het volledige rapport: Neuropsychologie en licht verstandelijke beperking (Cahier, 2019-12).