Breed draagvlak voor vrijheid en gelijkheid onder Syrische statushouders
De afgelopen jaren zijn veel asielmigranten naar Nederland gekomen. Hoewel al veel onderzoek is gedaan naar de sociaaleconomische integratie van deze groep, is er minder bekend over hun relatie met de Nederlandse rechtsstaat.
Het WODC voerde daarom een verkennend onderzoek uit naar steun voor de rechtsstaat onder statushouders. Hieruit blijkt dat de deelnemers aan het onderzoek zich onderdeel voelen van de Nederlandse rechtsstaat. Ze delen de kernwaarden en hebben vertrouwen in de rechtsstaat, maar durven ook kritisch te zijn over de rechtsstaat en de manier waarop deze in de praktijk functioneert. Hiermee wijzen de resultaten op hoge steun voor de Nederlandse rechtsstaat.
Steun voor de rechtsstaat werd onderzocht met behulp van interviews met twintig Syrische statushouders, vragenlijsten onder 72 deelnemers uit verschillende herkomstlanden aan de workshop participatieverklaring en focusgroepen met 21 trainers van het participatieverklaringstraject. De interviews wijzen uit dat er een breed draagvlak is voor de kernwaarden van de rechtsstaat onder de deelnemende statushouders. Zij vinden vrijheid belangrijk en geloven zonder uitzondering dat hier ook grenzen aan zouden moeten zijn, bijvoorbeeld als uitingen van vrijheid anderen schaden of beledigen. De geïnterviewden vinden ook gelijkheid belangrijk, met name gendergelijkheid. Dit geldt zowel voor mannen als voor vrouwen.
Vertrouwen
De resultaten wijzen op hoog vertrouwen onder de deelnemers in de Nederlandse politie, de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en de Nederlandse overheid in het algemeen. Verblijfszekerheid is hierbij een belangrijk punt: geïnterviewden die nog geen permanente verblijfsvergunning hebben, maken zich vaak zorgen dat zij misschien teruggestuurd zullen worden naar Syrië en hebben minder vertrouwen in de overheid. Ook voelen mensen zonder permanente verblijfsvergunning zich vaak in mindere mate onderdeel van de Nederlandse rechtsstaat.
Ervaringen
Ervaringen lijken van aanzienlijk belang voor steun voor de rechtsstaat. Zo ontlenen verschillende geïnterviewden hun gevoel van identificatie als onderdeel van de Nederlandse rechtsstaat aan hun ervaren gelijke behandeling door (overheids)instanties. Ook vertelden deelnemers dat hun ervaringen met de IND en de Nederlandse politie hebben bijgedragen aan hun vertrouwen in deze instanties. Naast ervaringen met Nederlandse instanties kunnen ook ervaringen in Syrië doorwerken in steun voor de Nederlandse rechtsstaat, bijvoorbeeld als mensen vergelijkingen maken tussen de Nederlandse en Syrische politie of andere instanties. Het contrast tussen de situatie in Nederland en die in Syrië leidt vaak tot een positief beeld van de Nederlandse rechtsstaat. Het belang van kennis van de Nederlandse rechtsstaat voor steun lijkt daarentegen beperkt.
Vervolg
Dit onderzoek geeft een eerste beeld van steun voor de rechtsstaat onder statushouders, onder een select aantal deelnemers. Het is niet duidelijk in hoeverre de hier beschreven resultaten representatief zijn voor alle statushouders in Nederland. In de toekomst kunnen meer diepgravende inzichten verkregen worden door het deelnemersaantal uit te breiden en systematische vergelijkingen te maken met andere groepen, waaronder de algemene Nederlandse bevolking.
Lees het volledige rapport Steun voor de Nederlandse rechtsstaat onder statushouders: Identificatie, gedeelde waarden, evaluaties en institutioneel vertrouwen.