Meer kennis nodig over de aanpak van 12- en 13-jarige misdrijfverdachten
In 2017 en 2018 werd er in strafzaken van 12- en 13-jarige misdrijfverdachten voornamelijk doorverwezen naar Halt (41 procent), geseponeerd (17 procent) of een reprimande gegeven (12 procent). Ruim twee derde van de zaken werd buiten het strafrecht afgedaan. Maar over de aanpak en de effectiviteit is nog veel onbekend. Bureau Beke bracht in opdracht van het WODC in kaart welke (niet-) strafrechtelijke aanpakken er voor deze jonge verdachten zijn, wat bekend is over de effectiviteit en hoe professionals daarover denken.
In 2017 heeft de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming het advies gegeven om de minimumleeftijd voor strafrechtelijk vervolgen te verhogen van 12 naar 14 jaar. De minister voor Rechtsbescherming heeft aangeven daar niet toe over te gaan omdat in de praktijk al veel zaken van 12- en 13-jarigen buiten het strafrecht worden afgedaan. Hij is, indien nodig, wel bereid om verder te investeren in de aanpak van 12- en 13-jarigen buiten het strafrecht.
Weinig aanpakken bewezen effectief
Nieuwe aanpakken, zoals mediation in strafzaken of herstelbemiddeling komen in de praktijk nog weinig voor. Uit het literatuuronderzoek blijkt dat slechts een enkele aanpak bewezen effectief is (gezinsinterventies) en een paar aanpakken veelbelovend (de reprimande, mediation of herstelbemiddeling en de werkstraf). Professionals die voor het onderzoek zijn bevraagd beoordelen meer aanpakken als veelbelovend dan wel effectief. Zij zien een Halt-interventie als de meest effectieve aanpak, hoewel dit niet uit onderzoek blijkt. Vooral politiemedewerkers zien een zorgmelding aan Veilig Thuis als effectief. Het Openbaar Ministerie (OM) en andere organisaties vinden ook een dagvaarding of een OM-zitting die leiden tot begeleiding door de jeugdreclassering effectief. Ook dit blijkt niet uit literatuuronderzoek. De boete (politiestrafbeschikking) wordt door alle professionals als niet-effectief bestempeld.
Ouderbetrokkenheid
In het onderzoek komt het belang van ouderbetrokkenheid naar voren. Uit literatuurstudie blijkt dat verschillende vormen van gezinsinterventies effectief zijn. Ook respondenten zien de participatie van ouders als een werkzaam bestanddeel. Alleen blijft voor de betrokken partijen enigszins onduidelijk hoe deze betrokkenheid binnen de verschillende aanpakken vorm moet krijgen.
Maatwerk en preventie
Een regelmatig terugkerende opmerking van respondenten is dat er maatwerk geboden moet kunnen worden voor deze doelgroep. Daarbij is het van belang dat de rol van de ouders, een eventueel problematische gezinssituatie en andere al ingezette trajecten worden meegenomen in de aanpak. Uit een aantal casussen die aan de professionals zijn voorgelegd blijkt dat een complexere casus bij de respondenten de wens tot meer maatwerk sterker maakt. De onderzoekers gaan ook in op het belang van een preventieve aanpak. Omdat in Nederland niet gekozen wordt voor het ophogen van de strafrechtelijke leeftijdsgrens van 12 naar 14 jaar, is het van belang om de mogelijkheden van preventieve aanpak voor deze subgroep goed te exploreren.