Aanpak veelplegers van faillissementsfraude stuit op obstakels
Het is moeilijk om zicht te krijgen op de omvang van de groep mensen die meerdere keren faillissementsfraude pleegt, blijkt uit onderzoek. Hoewel er verschillende mogelijkheden bestaan om plegers van faillissementsfraude vroegtijdig te detecteren, gebeurt dit nog niet vaak. Bovendien is het moeilijk om de effectiviteit van de bestaande maatregelen in kaart te brengen. Er moet meer worden ingezet op de preventie van faillissementsfraude om veelplegen tegen te gaan.
Veelplegers in de faillissementsfraude, ook wel beroepsfraudeurs, frauderen bijvoorbeeld door alles van waarde uit het bedrijf weg te halen vóórdat het bedrijf failliet is verklaard. Onderzoeksbureau Ecorys onderzocht het fenomeen van veelplegers in de faillissementsfraude in opdracht van het WODC, om beter inzicht te krijgen in de aard en omvang van deze groep en hoe zij te werk gaan.
Modus operandi
Het bleek lastig om een volledig beeld te krijgen van de groep veelplegers en de werkwijze die zij hanteren. Wel zijn er terugkerende elementen, zoals het gebruik van katvangers, dienstverleners en facilitators, het herhaaldelijk aanbrengen van wijzigingen aan de rechtspersoon, het spreiden van activiteiten over verschillende arrondissementen en het gebrek aan bereidheid om de administratie te delen met de curator. Sommige veelplegers opereren in een groter (crimineel) netwerk waarbij verschillende katvangers en dienstverleners betrokken zijn. Veelplegers hebben volgens de onderzoekers een voorkeur voor sectoren waarbij het eenvoudig is om een onderneming op te richten, er geen diploma of certificering nodig is en er weinig tot geen materiële investering nodig is om een onderneming te starten. Dit zijn bijvoorbeeld de zorgsector (o.a. zorgbureaus), de uitzendbranche en schoonmaakbedrijven. Ook horecaondernemingen worden sinds de pandemie kwetsbaar geacht vanwege de sterk teruggelopen inkomsten en in mindere mate omdat zij aan de kenmerken van kwetsbare sectoren voldoen.
Obstakels
De onderzoekers vonden verschillende obstakels in het detecteren en aanpakken van deze vorm van criminaliteit. Die zitten vooral in de samenwerking en afstemming tussen verschillende partijen die te maken kunnen krijgen met faillissementsfraude. Zo hanteren zij verschillende methodes om faillissementsfraude te detecteren en hanteren zij ook verschillende definities van veelplegen. Ook kunnen verschillende partijen soms niet de benodigde informatie delen wegens privacywetgeving. De onderzoekers stellen dat effectieve informatiedeling tussen de verschillende betrokken actoren een vereiste is voor een effectieve aanpak.
Capaciteit en prioriteit
Bovendien kampen opsporingsdiensten met een gebrek aan capaciteit en heeft faillissements-fraude niet altijd prioriteit. Dit betekent dat er minder zaken van faillissementsfraude aangepakt worden, wat resulteert in een beperkte kennisopbouw op het gebied van faillissementsfraude binnen de politieorganisatie. Ook voor andere actoren is het melden van faillissementfraude geen prioriteit. Voor een deel van de curatoren is het melden van verdenking van faillissementsfraude bijzaak. Als gevolg van ervaringen in het verleden is de meldbereidheid onder curatoren aangetast en heerst onder een deel van hen het idee dat de kans dat er iets met hun melding wordt gedaan klein is.
Verbeteringen
Het opzetten van regelmatige informele netwerkbijeenkomsten, waarbij zowel publieke- als private partijen kunnen aansluiten zou kunnen helpen om deze problematiek beter aan te pakken. Daar kunnen partijen kennis uitwisselen, trendbeelden en mogelijkheden tot verbetering in de aanpak bespreken. De onderzoekers stellen dat voor een betere aanpak van veelplegers van faillissementsfraude er ook meer dient te worden ingezet op effectieve preventie. Dit kan onder andere gedaan worden door het creëren van een betere informatiebasis door het doen van meer en diepgaander onderzoek. Daarnaast doen ze suggestie om beter gebruik te maken beschikbare informatie van de Kamer van Koophandel. Tot slot zou volgens de onderzoekers ook de verruiming van de Garantstellingsregeling Curatoren kunnen bijdragen aan een effectievere aanpak.