Waar moeten geadopteerden op letten als zij overwegen een DNA-databank te gebruiken?
Het aantal DNA-profielen in de databank is de belangrijkste factor die de kans op het vinden van een match met een (naaste) verwante bepaalt. Voor alle databanken geldt op dit moment dat het aantal profielen uit niet-westerse landen zo laag is dat de kans om een match te vinden met iemand uit een niet-westers land extreem klein is. Advisering over het gebruik van DNA-databanken blijft altijd maatwerk. Dit zijn de belangrijkste conclusies uit een onderzoek dat Dialogic in opdracht van het WODC heeft uitgevoerd en heeft geleid tot een afwegingskader om DNA-databanken te beoordelen.
Afwegingskader
Het betreft een generiek afwegingskader dat onderscheid maakt tussen technische aspecten van DNA-testen en analyses, juridische aspecten verbonden aan de verwerking en opslag van DNA en sociale aspecten die zijn verbonden aan het gebruik van DNA-databanken in het kader van een ‘rootszoektocht’. Door de aspecten voor een DNA-databank na te lopen wordt duidelijk welke kansen en mogelijkheden het gebruik daarvan biedt en welke risico’s aan het gebruik verbonden zijn.
Toepassing op DNA-databanken
Het afwegingskader is in het onderzoek toegepast en getest op zes grote internationale DNA-databanken, namelijk: Ancestry, 23andMe, MyHeritage, FamilyTreeDNA, GEDmatch en Living DNA. Het is gebleken dat met behulp van het afwegingskader een goed geïnformeerde keuze kan worden gemaakt over het gebruik van internationale databanken. In technisch en juridisch opzicht verschillen de zes databanken die in dit rapport beschreven staan onderling weinig, wel in sociale aspecten. De nazorg die op dit moment door DNA-databanken wordt verleend is zeer beperkt.
Alle zes de databanken voldoen op papier aan de minimale eisen voor een verantwoordelijke en veilige manier van omgang met DNA-materiaal en biologisch materiaal. De exacte rechten en risico’s verschillen echter per situatie en per land van herkomst. Advisering over het gebruik van DNA-databanken zal daarom altijd maatwerk blijven.
Aanleiding onderzoek
Naar aanleiding van het rapport van de Commissie Onderzoek Interlandelijke Adoptie wordt het Expertisecentrum Interlandelijke Adopties opgericht. Dit centrum moet geadopteerden onder andere kunnen ondersteunen wanneer zij voor hun zoektocht naar informatie over hun afkomst overwegen gebruik te maken van internationale DNA-databanken. Aan het gebruik van DNA-databanken kunnen zowel kansen als risico’s verbonden zijn.
Veel geadopteerden ontdekken bij de zoektocht naar hun afkomst dat in hun dossier afstammingsgegevens ontbreken, onjuist of vervalst zijn. DNA-matching wordt gezien als een middel dat deze mensen mogelijk kunnen gebruiken om toch meer over hun afkomst te weten te komen. Dit is naar voren gekomen in tijdens een verkenning van de wensen en mogelijkheden die er zijn om het ondersteuningsaanbod voor geadopteerden te versterken. De minister van Rechtsbescherming heeft daarom toegezegd nader onderzoek te laten verrichten naar DNA-matching in internationale DNA-databanken.