LIJ draagt bij aan persoonsgerichte aanpak jeugdcriminaliteit, maar kan niet zonder professioneel oordeel
Het Landelijk Instrumentarium Jeugdstrafrechtketen (LIJ) geeft raadsonderzoekers van de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) suggesties voor een gedragsinterventie om daarmee herhaling van strafbaar gedrag bij de jongere te voorkomen. In die zin draagt het LIJ bij aan de persoonsgerichte aanpak van jeugdcriminaliteit. Het beeld dat zulke gedragsinterventies bij meer jongeren kunnen worden geadviseerd en opgelegd dan in de praktijk gebeurt, blijkt in theorie te kloppen. Maar dat mag niet negatief worden uitgelegd. Het geautomatiseerde systeem houdt namelijk geen rekening met zaken die een professional wel meeneemt in het advies, zoals de motivatie van de jongere of al bestaande hulpverlening.
Overname suggesties LIJ
Onderzoeksbureau DSP-groep deed, in opdracht van het WODC, onderzoek naar de uitvoeringspraktijk van het LIJ.
Uit het onderzoek blijkt dat de suggesties van het LIJ in zeer beperkte mate worden beoordeeld en vervolgens geselecteerd door raadsonderzoekers van de RvdK. Dit komt onder andere doordat het LIJ vaak meerdere suggesties geeft en er dus sowieso interventies afvallen. Maar de beperkte overname van LIJ-suggesties komt vooral doordat raadsonderzoekers eerst beoordelen of een interventie past bij de soort straf die ze adviseren, bijvoorbeeld een taakstraf of jeugddetentie. Deze keuze betekent dat de rest van de interventies niet beoordeeld wordt. Daarna beoordelen ze of de interventie past bij de motivatie en mogelijkheden van de jongere en de directe omgeving. Daarbij speelt ook een rol of de jongere al eerder een gedragsinterventie heeft gevolgd of dat er al hulpverlening loopt via jeugdreclassering of jeugdhulp. Dit laatste is bij veel jongeren die verdacht worden van een delict het geval. Een belangrijke afweging is dan of de interventie iets toevoegt en dat zal niet altijd het geval zijn. Daarnaast zijn er soms risico’s op verschillende gebieden (denk aan: school, agressie, drugs) waardoor een meer intensieve behandeling nodig is dan een gedragsinterventie.
Landelijke Instrumentarium Jeugdstrafrechtketen (LIJ)?
Het LIJ is ontwikkeld voor jongeren van 12-18 jaar die met politie en justitie in aanraking komen. Alle ketenpartners – politie, Halt, de RvdK, de Jeugdreclassering (JR) en de Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI) – werken met het LIJ, zodat de informatie-uitwisseling soepel verloopt. Elke ketenpartner registreert aan de hand van risicotaxaties informatie in het LIJ over de jongere en de leefomgeving. Met die informatie berekent het LIJ de kans op recidive, maakt het zichtbaar welke factoren de kans op herhaling van strafbaar gedrag vergroten en geeft het professionals suggesties voor passende erkende gedragsinterventies die dat risico verkleinen.
In algemene zin concluderen de onderzoekers dat werken met het LIJ bijdraagt aan de toeleiding naar gedragsinterventies en de persoonsgerichte aanpak van jeugdcriminaliteit. Zij zien nog wel mogelijkheden om de toegevoegde waarde van het LIJ te vergroten. Bijvoorbeeld door na te gaan of de risicotaxatie in alle gevallen op dezelfde gestandaardiseerde wijze wordt afgenomen. En door te sturen op een vergelijkbare manier van beoordelen en registreren van keuzen van interventies.