Toegankelijkheid informatie over binnenlandse afstand en adoptie vergroten
Vandaag verschijnen vijf working papers over binnenlandse afstand en adoptie. Deze working papers zijn de vruchten van het onderzoek waaraan het Verwey-Jonker Instituut in opdracht van het WODC in de zomer van 2019 begon en dat in november 2021 voortijdig werd stopgezet. (zie kader)
Het Verwey-Jonker Instituut en het WODC publiceren de working papers om transparant te zijn over de werkzaamheden die zijn verricht en om te laten zien welke informatie de bestudeerde literatuur en de archieven bevatten.
Het WODC en het Verwey-Jonker Instituut zien het als hun wetenschappelijke verantwoordelijkheid om het onderzoeksmateriaal aangaande het literatuur- en archiefonderzoek beschikbaar te stellen. Dat is in lijn met eerdere toezeggingen aan de Tweede Kamer en de belangengroeperingen.
De working papers zijn het resultaat van archiefonderzoek bij drie opvanghuizen voor ongehuwde moeders van verschillende levensbeschouwelijke achtergrond. Te weten: Ons Tehuis (protestants- christelijk), Tehuis Annette (neutraal) en Moederheil (rooms-katholiek). Ook is er een working paper over toezicht en toezichthouders bij binnenlandse afstand en adoptie tussen 1956 en 1984. Daarnaast is er een working paper over het krantenonderzoek in de periode van 1956 tot 2021.
Wij hopen dat het beschikbaar stellen van deze working papers kan bijdragen aan het vergroten van de toegankelijkheid van de informatie over binnenlandse afstand en adoptie. We zijn ons er tegelijkertijd van bewust dat de working papers slechts een klein deel van de grotere geschiedenis van afstand en adoptie in Nederland bestrijken. De working papers geven, omdat het onderzoek voortijdig is stopgezet, géén antwoord op de onderzoeksvragen die oorspronkelijk door het WODC waren gesteld.
De working papers zijn gemaakt naar aanleiding van archief- en literatuuronderzoek. Alle materialen van het interview-deel van het oorspronkelijke onderzoek zijn vernietigd: de intakes, de gespreksverslagen, de interviewverslagen en de bijbehorende persoonsgegevens (onder toezicht van KPMG op 7 maart 2022).
Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft inmiddels de onderzoekscommissie Afstand en adoptie geïnstalleerd waarvan prof. Micha de Winter voorzitter is geworden.
|
Voorgeschiedenis Vanaf de zomer van 2019 is het Verwey-Jonker Instituut in opdracht van het WODC gestart met de uitvoering van het ‘Verdiepend historisch onderzoek naar binnenlandse afstand en adoptie, 1956- 1984’. Het ministerie van Justitie en Veiligheid zette gelijktijdig met de start van het onderzoek in 2019 het Aanmeldpunt afstand en adoptie op om ten behoeve van het onderzoek aanmeldingen te verzamelen van afstandsmoeders, afstandsvaders, afstandskinderen, geadopteerden, adoptieouders en hulpverleners. In december 2020 stelde de toenmalige minister van Justitie en Veiligheid een commissie van onafhankelijke deskundigen in die de gang van zaken bij het Aanmeldpunt onderzocht. In afwachting van het rapport van deze commissie zijn de verdiepende interviews in het onderzoek door het Verwey-Jonker Instituut stilgelegd. De commissie concludeerde in haar rapport over het Aanmeldpunt (verschenen op 8 juli 2021) dat bij het Aanmeldpunt zaken zijn misgegaan in verband met de privacy van de aanmelders; en dat deze gang van zaken het vertrouwen van de betrokkenen in de overheid en in de onderzoekopdracht opnieuw heeft geschaad. In reactie op het rapport over het Aanmeldpunt heeft de toenmalige minister van Justitie en Veiligheid het WODC gevraagd het onderzoek door het Verwey-Jonker Instituut in zijn geheel stop te zetten. Het WODC en het Verwey-Jonker Instituut zijn tot de conclusie gekomen dat de fouten die bij het Aanmeldpunt zijn gemaakt ook het vertrouwen in het verdiepende onderzoek hebben verminderd. In overleg met het Verwey-Jonker Instituut heeft het WODC in november 2021 besloten het onderzoek te stoppen. In zijn brief aan de Tweede Kamer (dd. 9 november 2021) over deze zaak heeft de toenmalige minister onder meer aangekondigd een nieuwe onafhankelijke commissie opdracht te willen gaan geven om onderzoek te doen naar de geschiedenis van het hele systeem van binnenlandse afstand en adoptie. In 2022 is deze commissie samengesteld en aan het werk gegaan. |