Inburgering Syrische statushouders heeft ook op lange termijn positief effect op taalniveau en kans op vast werk

Wat is nu het effect van het Nederlandse inburgerings- en opvangbeleid op Syrische vluchtelingen die 7 tot 10 jaar geleden een verblijfsvergunning kregen? Het blijkt dat een inburgeringstraject leidt tot het beter leren van de taal, grotere kans op (betaald) werk en een hoger uurloon. Positieve effecten die lang doorwerken. Anderzijds hebben een lange opvangduur en veel verhuizen tijdens de opvang hier een negatief effect op. Dit blijkt uit onderzoek van het WODC, EUR, CBS en RIVM. De onderzoekers pleiten voor een kortere opvangperiode en het actief aanbieden van dagbesteding, zoals werk. Dit staat ver af van de recente kabinetsvoorstellen om de opvang te versoberen en het spreidingsbeleid af te schaffen.

Sinds de start van de Syrische burgeroorlog komen jaarlijks duizenden vluchtelingen naar Nederland. Zij krijgen hier te maken met overheidsbeleid rondom hun opvang, spreiding en inburgering. Zo moeten statushouders bijvoorbeeld inburgeren, tenzij er een goede reden is om dat niet te hoeven doen (zoals bij ernstige ziekte). Ook krijgen zij een woonplek toegewezen, waar zij meestal weinig zeggenschap in hebben.

Met het Longitudinaal Onderzoek Cohort Statushouders (LOCS) is een representatieve groep van (voornamelijk) Syrische statushouders die tussen 2014 en half 2016 een verblijfsvergunning kregen door de jaren heen gevolgd en bevraagd over hun tijd in Nederland. Omdat deze groep nu 7 tot 10 jaar gevolgd kon worden, is het mogelijk om te kijken wat langetermijneffecten zijn van het gevoerde beleid op onderwerpen zoals taalbeheersing, arbeidsparticipatie en (psychische) gezondheid.

Inburgeringsbeleid goed voor vinden van werk

Naast dat het inburgeringsbeleid bijdraagt aan Nederlandse taalontwikkeling, lijkt het ook positief voor het vinden van een betaalde baan. Statushouders die succesvol inburgeren, verlaten sneller de bijstand en vinden sneller een vaste baan dan degenen die niet succesvol inburgeren. Inburgeren op een hoger taalniveau dan het minimaal verplichte (A2) hangt samen met het sneller verlaten van de bijstand. Deze verschillen tussen wel en niet (succesvol) inburgeren blijven ook na meerdere jaren overeind.

Spreidingsbeleid slecht voor gelijke baankansen

Het spreidingsbeleid – waarbij statushouders grotendeels willekeurig door heel Nederland een woonplek krijgen toegewezen – zorgt ervoor dat niet iedere statushouder een even grote kans heeft op het vinden van een betaalde baan. Het aantal beschikbare (en geschikte) banen verschilt namelijk per regio. Hoewel de baankansen gelijker worden door de tijd heen, zijn de initiële verschillen groot.

Psychische gezondheid neemt op langere termijn af

Statushouders hebben relatief vaak te kampen met psychische problemen door conflicten in het land van herkomst en door negatieve ervaringen tijdens de vlucht. Ondanks dat na aankomst in Nederland de psychische gezondheid van statushouders een aantal jaren toeneemt, kantelt dit uiteindelijk naar een lichte daling. Hoewel bij deze groep relatief meer gebruik van geestelijke gezondheidszorg voor de hand zou liggen, wordt er juist relatief minder gebruik van gemaakt dan in de algemene Nederlandse bevolking.

Aanbevelingen voor beleid

Het is duidelijk dat de uitwerking van het Nederlands beleid zowel positieve als negatieve en onbedoelde effecten heeft bij statushouders. In het onderzoek worden dan ook meerdere aanbevelingen gedaan om te zorgen dat statushouders kunnen integreren en daarmee sneller hun steentje kunnen bijdragen aan de samenleving. Wat daarbij helpt is een kortere opvangperiode, en zorgen dat statushouders in die tijd weinig hoeven te verhuizen en wel veel mogelijkheden krijgen om te werken en de taal te leren. Dit ligt niet in lijn met de voorstellen van het huidige kabinet om het spreidingsbeleid af te schaffen. Daardoor zullen asielzoekers eerder langer in een asielzoekerscentrum blijven wonen. Waar door de voorgenomen versobering van de opvang minder ruimte is voor participatie.