WODC-onderzoek naar demonstratierecht gestart
Het WODC heeft een samenwerkingsverband van onafhankelijke onderzoekers opdracht gegeven een onderzoek uit te voeren naar het demonstratierecht. Zij onderzoeken het wettelijk kader en handelingsperspectief van het lokaal gezag. En kijken in welke mate deze toereikend zijn om een balans te vinden tussen het demonstratierecht en een eventuele begrenzing daarvan. Het onderzoek is gestart in december 2024 en zal naar verwachting in augustus 2025 gereed zijn.
Onderzocht wordt of het wettelijk kader van het demonstratierecht – in de vorm van de Wet openbare manifestaties en het aanverwante bestuursrechtelijk, strafrechtelijk en civielrechtelijk kader – nog aansluit bij de eisen van de tijd. En of het nog voldoet gezien de verschillende vormen waarin demonstraties zich tegenwoordig voordoen. Daarnaast wordt gekeken of de mogelijkheden die het lokaal bevoegd gezag heeft om demonstraties te faciliteren, alsook om handhavend op te treden bij demonstraties, nog volstaan of kunnen worden verstevigd.
Balans tussen toestaan en begrenzen demonstratierecht
Demonstreren is in Nederland een grondrecht en vastgelegd in de Grondwet en in internationale verdragen. Aangezien het een grondrecht betreft, mag de uitoefening ervan alleen onder strikte voorwaarden worden ingeperkt. Het demonstratierecht is dus fundamenteel, maar niet oneindig. In een democratische rechtsstaat mag de samenleving verwachten dat de overheid zorgvuldig omgaat met het demonstratierecht en met de begrenzing daarvan.
Lokale overheid beslist over demonstratierecht
In de wet is vastgelegd dat de burgemeester beslist of er voorschriften en beperkingen gelden bij een demonstratie en, zo ja, welke dat zijn. De gemeenteraad kan bij verordening regels vaststellen wanneer een voorafgaande kennisgeving nodig is voor een demonstratie op een openbare plaats. Ook via het strafrecht kan een gerechtvaardigde inbreuk worden gemaakt op het demonstratierecht.
Onderzoeksopzet
Het onderzoek is bij het WODC aangevraagd door de ministeries van Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Klik op de onderstaande link voor meer informatie over de onderzoekers en de onderzoeksopzet.