WODC-publicaties 2021 - week 02

De interactie tussen de overheid en de groepen die zij aanduidt als extremistisch is uiterst grillig en weinig eenduidig en volgt ogenschijnlijk niet een eenduidig actie-reactiepatroon. Dat concluderen onderzoekers van de Radboud Universiteit Nijmegen in het onderzoek Beleidsinstrumenten en extremistische wereldbeelden, waarin zij in opdracht van het WODC verkenden wat het doel is van overheidsbeleid gericht op als zodanig benoemde religieus gemotiveerde extremisten. Ook is gekeken naar hoe deze groepen beleidsinstrumenten percipiëren en hoe zij daarop reageren. 

Getuigen in strafzaken die specifieke geheimhoudersberoepen uitoefenen (zoals artsen, geestelijken, advocaten en notarissen) kunnen een beroep doen op hun professioneel verschoningsrecht. Betrokkenen bij de opsporing en vervolging mogen in dat geval bij deze personen in beslag genomen stukken niet inzien. De bezwaarprocedure (waarin vaak discussie wordt gevoerd over de rechtmatigheid en de reikwijdte van het professioneel verschoningsrecht) duurt vaak lang en zorgt ervoor dat vertraging ontstaat in strafzaken. Knelpunten zijn onder meer dat in beslag genomen materiaal door digitalisering steeds omvangrijker is geworden en dat medewerkers die beroepen op het professioneel verschoningsrecht behandelen onvoldoende kennis hebben van het wettelijk kader. 

en wetswijziging, in werking getreden in 2013, die de vervolgingsverjaringstermijn van verschillende delicten afschaft dan wel verruimt, heeft ertoe geleid dat 190 feiten die mogelijk zouden zijn verjaard toch bij het Openbaar Ministerie zijn beland. Jaarlijks zijn dat gemiddeld 28 feiten waaronder zedenmisdrijven, mensenhandel, opzettelijke vrijheidsberoving, zware mishandeling, overvallen (diefstal met geweld/afpersing) en gewoontewitwassen. Dat blijkt uit het onderzoek Evaluatie Wet aanpassing regeling vervolgingsverjaring 2012 dat Bureau Ateno uitvoerde in samenwerking met onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen, in opdracht van het WODC.

In de Wet politiegegevens, die in 2008 in werking is getreden, staat welke eisen gelden voor het verwerken van politiegegevens. Door technische en digitale ontwikkelingen is de Wet politiegegevens gedateerd geraakt. Daarnaast zijn er in het gebruik van de wet knelpunten geconstateerd. Onderzoekers van Pro Facto en de Rijksuniversiteit Groningen brachten in opdracht van het WODC in kaart hoe in België, Denemarken, Duitsland (meer specifiek Nordrhein-Westfalen), Finland en Ierland de verwerking van de politiegegevens is geregeld.

In 2018 is de Wet Langdurig Toezicht (Wlt) volledig in werking getreden. De wet maakt het mogelijk om langer en intensiever toezicht te houden op (voormalige) tbs’ers en andere zeden- en geweldsdelin­quenten die veroordeeld zijn tot een gevangenisstraf. Hierdoor kunnen zij zo nodig zelfs levenslang worden gemonitord. Het WODC gaat de wet de komende jaren evalueren. In het vandaag verschenen eerste onderzoek is een reconstructie gemaakt van de beleidstheorie: waarom is de wet er gekomen en wat zijn de doelen en verwachtingen van de wet?

In Nederland hebben steeds meer veroordeelden te maken met financiële problemen. Die financiële problemen vergroten de kans dat ze opnieuw de fout ingaan. Hoewel betrokkenen vinden dat er voldoende mogelijkheden zijn in het jeugd- en volwassenenstrafrecht om financieel toezicht op te leggen, wordt er maar weinig gebruik van gemaakt. Bovendien zijn er weinig instanties waar specifieke kennis aanwezig is om veroordeelden te begeleiden. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Leiden in opdracht van het WODC naar financieel toezicht in het (jeugd)strafrecht.