De gevolgen van de toegenomen aandacht voor ondermijnende criminaliteit in de keten voor DJI

Samenvatting

Er is in de justitiële inrichtingen sprake van een toegenomen instroom van gedetineerden die betrokken zijn bij georganiseerde ondermijnende criminaliteit. De vraag is of dit tot veranderingen noopt in de organisatie van het gevangeniswezen. Zo zijn sinds 2020 Bureaus Inlichtingen en Veiligheid (BIV) operationeel binnen de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), die informatie en signalen over risicovolle gedetineerden verzamelen. Daaruit blijkt dat er mogelijk criminele netwerken tijdens detentie ontstaan en dat criminele activiteiten vanuit detentie worden aangestuurd. Het landelijk BIV kan gegevens van gedetineerden uit verschillende inrichtingen combineren en daarmee bijvoorbeeld overplaatsingen voorkomen die leiden tot samenplaatsing van gedetineerden uit eenzelfde crimineel netwerk. Het ligt voor de hand om informatie te gaan delen met het recent opgerichte Multidisciplinair Interventieteam (MIT), dat de kennis aanwezig bij verschillende organisaties in de rechtshandhaving samenbrengt met het doel criminele structuren bloot te leggen en duurzaam te verstoren. Voorts is het nodig de praktijk rond gedragsrapportages over gedetineerden te bezien. Deze vormen een belangrijke schakel in de detentiefasering en toepassing van het vrijhedenbeleid. Er zijn aanwijzingen over terughoudendheid bij het personeel om negatieve gedragsbeoordelingen op te maken. Daarvan lijkt in het bijzonder sprake bij gedetineerden betrokken bij georganiseerde criminaliteit, dit vanwege bedreigingen en intimidatie van diezelfde gedetineerden. Een en ander komt de werkzaamheid van het vrijhedenbeleid niet ten goede.