Inzicht in het ‘kwaadaardige elite’-narratief

De afgelopen jaren is kritiek op de overheid, wetenschap, journalistiek en rechtspraak toegenomen in de Nederlandse samenleving. Denk aan het beleid van de overheid met betrekking tot de COVID-pandemie en de rol daarin van de medische wetenschap en media. Sommigen zien in bepaalde ingrijpende gebeurtenissen een vooropgezet plan van een ‘kwaadaardige elite’ om Nederlanders bewust kwaad te doen. Deze mensen hebben het idee dat in Nederland een kwaadaardige elite aan de macht is, die de controle heeft over onder meer overheid, rechtspraak, media en wetenschap. Die elite zou streven naar een totalitaire controlestaat en zou daartoe Nederlanders onderdrukken, tot slaaf maken en zelfs vermoorden. Gebeurtenissen en fenomenen zouden door deze elite worden verzonnen en als voorwendsel worden gebruikt voor steeds verdergaande controle. Sommige aanhangers van deze ideeën - ofwel narratief - zeggen in bezet gebied te leven en in oorlog te zijn met de elite. Personen die deel uitmaken van de elite, moeten volgens hen worden gearresteerd en berecht in tribunalen en soms zelfs ter dood worden gebracht. Daarmee kan dit narratief een gevaar vormen voor de samenleving. Denk aan politici die bedreigd worden of andere vormen van anti-institutioneel extremisme.

Dit onderzoek moet inzicht bieden in de inhoud, de historische achtergrond, de omvang en het groeipotentieel van het hoofdnarratief van een ‘kwaadaardige elite’ en de onderliggende subnarratieven (zoals die over kinderhandel en -misbruik). Daarmee voorziet het onderzoek in de behoefte van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) om een beter beeld te verkrijgen van dit narratief. De resultaten van het onderzoek kunnen ook een rol spelen in het maatschappelijk debat over het gebrek aan vertrouwen in de overheid en het ‘anti-institutioneel extremisme’. Dit onderzoek is gerelateerd aan ander onderzoek over anti-institutioneel extremisme: projectnr. 3522 Anti-institutioneel extremisme in NL en handelingsperspectieven ter vergroting maatschappelijke weerbaarheid.