Bedreiging en intimidatie van burgemeesters blijft een probleem
Hoewel in de laatste twee jaren sprake is van een toename van het aantal bedreigingen en intimidaties tegen burgemeesters, is er over de periode van 2010 tot 2020 geen sprake van een structurele stijging. Niettemin hebben veel burgemeesters door de jaren wel eens te maken gehad met bedreiging of intimidatie. In de meeste gevallen van bedreiging ligt de oorsprong in bijvoorbeeld oplopende emoties, frustratie of verward gedrag. Er is echter ook een aanzienlijk deel waarbij de bedreiging bewust wordt geuit om een bepaald doel te bereiken. Bij intimidatie komt dit zogeheten instrumentele gebruik minder vaak voor. Dit onderzocht I&O Research in opdracht van het WODC.
Van bedreiging van burgemeesters wordt in circa een derde van de gevallen aangifte gedaan. Van intimidatie, dat alleen via andere delicten mogelijk strafbaar is, wordt in één op de negen gevallen aangifte gedaan. In circa één op de negen gevallen van bedreiging die burgemeesters meemaken, komt het tot een veroordeling van de dader(s). Bij intimidatie is dit in circa één op de 25 gevallen.
Lees het volledige rapport Bedreigingen en intimidaties van burgemeesters in relatie tot de bestuurlijke aanpak.
Inzet bestuurlijke bevoegdheden
Uit het onderzoek blijkt dat er een grote verscheidenheid aan factoren is die tot bedreiging of intimidatie kan leiden; de inzet van bestuurlijke bevoegdheden is er een van. Bedreiging en intimidatie van burgemeesters is in veel opzichten een zeer divers fenomeen. De relatie met de inzet van bestuurlijke bevoegdheden heeft niet het karakter van een wetmatigheid of een-op-een-verband, in de zin dat een bevoegdheid altijd een bepaalde vorm van weerstand oproept. De wijze waarop de bevoegdheden worden ingezet, en diverse persoonlijke en contextuele factoren, bepalen in belangrijke mate of er een risico is op bedreiging en intimidatie.
Georganiseerde criminaliteit
De stelling in het maatschappelijk debat dat het aantal bedreigingen en intimidaties tegen burgemeesters vanuit de hoek van de georganiseerde criminaliteit is toegenomen, juist omdat burgemeesters meer gebruikmaken van hun bevoegdheden in de strijd tegen die georganiseerde criminaliteit, kan niet worden bevestigd, noch ontkracht. Het is een feit dat steeds meer bevoegdheden worden ingezet door burgemeesters, maar dit heeft vooralsnog niet geleid tot een structurele toename van het aantal bedreigingen en intimidaties van burgemeesters.
Grenzen van het strafrecht
Wel is duidelijk dat criminele netwerken voor burgemeesters een risicofactor vormen als het gaat om de kans op bedreiging en intimidatie naar aanleiding van de inzet van bevoegdheden. Criminele netwerken zijn zich doorgaans meer bewust van de grenzen van het strafrecht dan bijvoorbeeld personen die vanuit frustratie of onmacht handelen. Er is richting burgemeesters dan ook eerder sprake van intimidatie vanuit de georganiseerde criminaliteit dan van (strafbare) bedreiging.