Nationale Drug Monitor: meer drugs in beslaggenomen, minder verdachten voor de rechter
De politie heeft tijdens de coronacrisis meer kilo’s cannabis in beslag genomen en de Douane deed meer drugsvangsten van cocaïne, ecstasy/MDMA en amfetamine. Ook het aantal ontmantelde productielocaties voor onder andere synthetische drugs is onverminderd hoog. Daarentegen zijn in 2020 minder hennepkwekerijen ontmanteld en hebben de coronamaatregelen geleid tot een afname van dagvaardingen en gerechtelijke afdoeningen in Opiumwetzaken.
Deze en andere trends en cijfers over het gebruik van en schade door alcohol, tabak en drugs en over drugsgerelateerde criminaliteit zijn te vinden in de zojuist verschenen Kerncijferrapportage 2021 Nationale Drug Monitor (NDM) van het Trimbos-instituut en het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC).
Daling Opiumwetzaken bij OM
In vergelijking met 2019 is de totale instroom van Opiumwetzaken bij het OM in 2020 gedaald. De afname deed zich voor bij zowel soft- als harddrugszaken. Het relatieve aandeel van softdrugszaken in de instroom van Opiumwetdelicten bij het OM is opnieuw licht afgenomen. Daarmee is de categorie harddrugszaken voor het derde achtereenvolgende jaar de grootste. Bij de harddrugsdelicten gaat het meestal om bezit van een harddrug, bij de softdrugsdelicten gaat het meestal om cannabisteelt.
Toename opsporingsonderzoeken en ontmantelde productielocaties
Het aantal opsporingsonderzoeken van het OM naar georganiseerde criminaliteit waarbij drugs het eerste aandachtsgebied is, is toegenomen tussen 2015 en 2020. In 2020 gaat het in totaal om 651 opsporingsonderzoeken: 121 naar grootschalige hennepteelt, 248 naar cocaïne of heroïne en 282 opsporingsonderzoeken naar synthetische drugs. Ook het aantal gemelde ontmantelde productielocaties en opslagplaatsen van synthetische drugs neemt in 2020 verder toe. En de toename van het aantal ontmantelde methamfetaminelabs waar crystal meth wordt geproduceerd, is opvallend: van 9 in 2019 tot 32 in 2020. Die sterke stijging is ook te zien bij de inbeslagnames van precursoren (gewone chemische stoffen waarmee je verboden drugs kunt maken) voor de productie van methamfetamine. Daar staat tegenover dat het aantal aangetroffen dumplocaties in 2020 opnieuw is afgenomen in vergelijking met voorgaande jaren. Er zijn indicaties dat afval vaker achterblijft op productielocaties, dat meer afval in de bodem en het oppervlaktewater verdwijnt en dat de hoeveelheid afval per dumping is toegenomen.
Stijging overlast door alcohol- en drugsgebruik
In 2020 heeft de politie 46.221 overlastincidenten door alcohol en drugs geregistreerd. Dat zijn 6.000 meer incidenten dan in 2019. Vooral de provincies Noord-Brabant, Zuid-Holland, Utrecht en Limburg hadden daar mee te maken. De stijging komt mogelijk door de inwerkingtreding van de Wet Middelenonderzoek bij geweldplegers (per 1 juli 2017). Opsporingsinstanties hebben daardoor meer mogelijkheden gekregen om drugsgebruik bij geweldsincidenten te signaleren.
Aantal verdachten rijden onder invloed gedaald
Na een toename in 2018 en 2019 is het aantal geregistreerde verdachten van rijden onder invloed in 2020 terug op het niveau van 2018. Ook de stijgende trend van het aantal door de rechter afgedane zaken voor rijden onder invloed lijkt in 2020 doorbroken: in 2020 gaat het om ongeveer 8.700 zaken, tegenover bijna 11.000 zaken in 2019. Deze daling hangt mogelijk samen met de coronamaatregelen. De verdachten van rijden onder invloed werden, net als in voorgaande jaren, in bijna alle zaken schuldig bevonden.
Minder (positieve) tests drugsgebruik in detentie
In 2020 is in 6 procent van de urinecontroles in gevangenissen drugsgebruik geconstateerd. In 2019 ging het om ongeveer 8 procent. Het aantal afgenomen urinetests is in 2020 bijna een derde lager dan in 2019. Wijzigingen in de drugscontroles tijdens de coronapandemie zijn mogelijk van invloed geweest op het aantal afgenomen tests en het percentage positieve tests. Daarnaast zijn er signalen dat in toenemende mate lastig in urine te detecteren synthetische drugs worden gebruikt tijdens detentie.
Over de Nationale Drug Monitor (NDM)
De NDM geeft een actueel beeld van het gebruik van drugs, alcohol en tabak in Nederland, van relevante beleidsontwikkelingen en van de alcohol- en drugsgerelateerde criminaliteit. De NDM is een uitgave van het Trimbos-instituut en het WODC. Het WODC stelt de onderdelen op over wetgeving en beleid rondom drugs, over illegale handel, productie en bezit van drugs, en over criminaliteit en overlast door alcohol- en drugsgebruikers. Regioplan Beleidsonderzoek brengt de trends en cijfers in kaart in opdracht van het WODC.
De website nationaledrugmonitor.nl wordt gedurende het jaar geactualiseerd met nieuwe bevindingen.