Beeld over Noord-Afrikaanse alleenstaande minderjarige vreemdelingen is te eenzijdig
Er is een groep alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s) die rondreist door Europa en met allerlei problemen kampt. Deze groep komt vooral uit Noord-Afrika en komt meestal niet in aanmerking voor een verblijfsvergunning na een asielaanvraag. Onderdeel van hun multiproblematiek is probleemgedrag binnen en buiten de opvangcentra. Daardoor bestaat in de maatschappij een negatief beeld van deze groep, terwijl het ook kwetsbare kinderen zijn met veelal een problematische jeugd. Om te overleven in Europa en geld te verdienen, raken ze vaak betrokken bij criminele activiteiten waarbij ze mogelijk worden uitgebuit. Deze rondreizende jongeren kunnen dus niet alleen als daders worden gezien maar ook als slachtoffers, concluderen onderzoekers van het WODC.
De kennis over deze rondreizende AMV’s met multiproblematiek was beperkt en versnipperd. Het doel van dit onderzoek was om meer te weten te komen over de achtergrond en beweegredenen van deze jongeren. En om te kijken hoe andere landen met hen omgaan. Er zijn interviews gehouden met onderzoekers en professionals uit verschillende Europese landen (Nederland, België, Frankrijk, Italië en Spanje) en uit Marokko.
Luister hieronder naar de podcast waarin de onderzoekers een toelichting geven.
WODC Podcast Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen
Thema: Deze aflevering gaat over het onderzoek naar rondreizende alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV's).
Taal: Nederlands
Host: Carlissa Remmerswaal
Gastsprekers: Isik Kulu Glasgow en Manon van der Meer
Welk beeld komt uit het onderzoek naar voren?
Het onderzoek laat zien dat jongeren die in Europa een nomadisch leven leiden en met multiproblematiek kampen, een slechte startpositie in hun land van herkomst hadden. Ze komen vaak uit sociaaleconomisch kwetsbare gezinnen, waar binnen het gezin serieuze ‘breuken’, fysiek geweld en drugsmisbruik bestaan. Via sociale netwerken, vooral via sociale media, worden er valse verwachtingen van de mogelijkheden in Europa gecreëerd. De jongeren denken dat ze daar hun aspiraties voor een Europees leven en de wens om hun ouders financieel te helpen, kunnen verwezenlijken.
In werkelijkheid maken ze in veel Europese landen geen kans op legaal werk of een verblijfsvergunning. Ze komen terecht in een nomadisch bestaan, vaak op straat, en kampen met mentale gezondheids- en gedragsproblemen en met drugsmisbruik. Daarnaast zijn ze vaak betrokken bij criminele activiteiten om te kunnen overleven. Er zijn indicaties dat ze daarbij uitgebuit worden. Zo verergeren de problemen die in het land van herkomst al bestonden. Zo komen ze in een vicieuze cirkel terecht waar ze moeilijk uit kunnen komen.
Hoe gaat men in andere Europese landen om met deze groep?
In landen waar het immigratiebeleid voor AMV’s op asiel is gebaseerd, waaronder Nederland, hebben deze jongeren weinig toekomstperspectief. Terugkeer wordt beschouwd als de voor de hand liggende keuze, maar dat is in de praktijk niet zo gemakkelijk te realiseren. Minderjarigen mogen niet teruggekeerd worden als er geen familie of opvangvoorzieningen zijn die voor hen kunnen zorgen. Ook willen de jongeren vaak niet terug en vertrekken met onbekende bestemming uit de opvang. Landen van herkomst werken daarnaast niet altijd mee aan terugkeer van afgewezen asielzoekers.
De Zuid-Europese landen Italië en Spanje hebben een andere aanpak dan Nederland. AMV’s hoeven daar geen asiel aan te vragen om een verblijfsvergunning te krijgen, maar komen in het kinderbeschermingssysteem terecht waar ze niet als asielzoeker beschouwd worden. De jongeren krijgen vanwege hun minderjarigheid een verblijfsvergunning tot hun 18e, met mogelijkheden om deze daarna te verlengen. Hun begeleiding is gericht op inclusie in de samenleving, en ze krijgen mogelijkheden om legaal te werken na hun 16e. In Spanje zijn een paar jaar terug hervormingen geïntroduceerd, onder andere om te voorkomen dat (ex-)AMV’s zich in een irregulier bestaan bevinden en zich met criminele activiteiten gaan bezighouden om geld te verdienen.
Volgens de onderzoekers gaat het om uitdagende problematiek waarbij met elkaar samenhangende oplossingen vanuit verschillende domeinen nodig zijn, zoals tussen reguliere zorg, opvang, en justitie. Het is bovendien niet enkel een aandachtspunt voor het Nederlandse beleid, maar voor Europa in het algemeen.