WODC-publicaties 2023 - week 39

Sinds 2004 zijn er verschillende wetten gemaakt die bijdragen aan de aanpak van terrorisme. In de praktijk kunnen de verschillende actoren in de terrorismeaanpak goed uit de voeten met de zogenoemde Contraterrorismewetten (CT-wetten). Dat geldt vooral op landelijk niveau en voor de strafrechtelijke wetten. De (bestuursrechtelijke) wetten lijken echter niet zo goed aan te sluiten op de realiteit en de behoeften van gemeenten. Zij missen vooral de mogelijkheid om snel te kunnen schakelen en maatregelen toe te kunnen passen op burgers en grijpen daarom terug op andere maatregelen. Ook bestaat er in de praktijk onduidelijkheid over de houdbaarheid van de CT-wetten, nu er de laatste jaren andere dan jihadistische vormen van extremisme opkomen. Dat concluderen onderzoekers van de Universiteit Leiden en onderzoeksbureau BBSO. Zij brachten de samenhang in kaart tussen de verschillende CT-wetten en hoe deze in de praktijk worden ervaren. Dat deden zij in opdracht van het WODC.

Wetten om terrorisme aan te pakken sluiten niet zo goed aan op de praktijk van gemeenten

Bestuurders die gepakt worden terwijl ze rijden onder invloed van drugs kunnen in Nederland verplicht worden een onderzoek naar hun drugsgebruik te ondergaan. Als ze voor het eerst gepakt worden, kan er sinds april 2023 in plaats daarvan een educatieve maatregel drugs en verkeer (EMD) worden opgelegd. Zowel het onderzoek drugs als de EMD worden opgelegd door het CBR. Uit onderzoek van het WODC blijkt dat de groep die met het CBR te maken krijgt, vaak opnieuw in de fout gaat. Het zijn vooral mannen van rond de 30 jaar met een uitgebreide delictgeschiedenis. De groep die in aanmerking komt voor het onderzoek drugs, is vooral wat betreft delictgeschiedenis wat zwaarder dan de potentiële EMD-groep. In hoeverre de maatregelen effectief zijn en gerichter kunnen worden ingezet om recidive te verminderen, moet nader worden onderzocht.

Bestuurders onder invloed van drugs hebben vaak meer op hun kerfstok

Het vernieuwde risicotaxatie-instrument Ritax ervaren de medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming en de jeugdreclasseringsmedewerkers van de Gecertificeerde Instellingen (GI’s) als gebruiksvriendelijker. Ook wordt de Ritax 2.0 vaker afgenomen dan de vorige versie. Toch kunnen deze verbeteringen niet volledig worden toegeschreven aan de vernieuwing van het instrument. En het leidt ook niet automatisch tot de inzet van meer gedragsinterventies bij jongeren om herhaling van strafbaar gedrag te voorkomen. Dat blijkt uit onderzoek van DSP-groep naar de implementatie van de vernieuwde Ritax.

Vaker inzetten vernieuwde Ritax leidt niet automatisch tot meer gedragsinterventies bij jongeren

Om erachter te komen hoe de maatschappij over specifieke bevolkingsgroepen denkt, is veelal langdurig en tijdrovend onderzoek nodig. Je moet een goede steekproef trekken van respondenten, deze mensen benaderen, vervolgens interviewen of enquêteren, en daarna de resultaten gaan analyseren. Maar is zo’n lang onderzoeksproces nog steeds nodig? Met de komst van ChatGPT mogelijk niet meer!

ChatGPT als graadmeter van de maatschappij

Iemand die in een wettelijk schuldhulpverleningstraject (Wsnp) zit en compensatiegeld ontvangt van de overheid, moet dat bedrag gebruiken om de schulden te betalen en mag het geld niet zelf houden. Het gaat bijvoorbeeld om een vergoeding van het Schadefonds Geweldsmisdrijven, compensatie vanwege de zogenoemde jeugdzorgaffaire of een tegemoetkoming van het Instituut Asbestslachtoffers. Maar het (Europese) recht blijkt ruimte te bieden om daarvan af te wijken, concluderen onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen. In opdracht van het WODC hebben zij de mogelijkheden verkend om mensen in de schuldsanering een financiële tegemoetkoming zelf te laten houden.

Wet biedt ruimte om personen in de schuldsanering zelf compensatiegeld te laten houden