Grootste witwas- en terrorismefinanciering-risico's in Nederland in kaart gebracht
Ondergronds bankieren en laagdrempelige mogelijkheden om een buitenlandse bankrekening te openen behoren tot de grootste witwas- en terrorismefinanciering-risico’s in Nederland. Dat komt naar voren uit de nieuwe National Risk Assessments (NRA’s) Witwassen en Terrorismefinanciering die door het WODC zijn uitgevoerd.
Infographic NRA witwassen 2023
Infographic NRA terrorismefinancieering 2023
Ondergronds bankieren
Ondergronds bankieren is een informeel, op vertrouwen gebaseerd betalingssysteem buiten de reguliere financiële dienstverlening om, waarop geen toezicht plaatsvindt. Het geld wordt onderling door bankiers verrekend, met als gevolg dat fysieke verplaatsing van contant geld slechts in beperkte mate nodig is. Het biedt mogelijkheden om anoniem geld over te maken, wordt veelal via en/of naar het buitenland ingezet, heeft betrekking op een ongereguleerde ‘sector’ en is relatief eenvoudig toegankelijk. Al deze aspecten veroorzaken een hoog risiconiveau van deze methode om crimineel verkregen geld wit te wassen of terrorisme te financieren.
Er bestaan verschillende vormen van ondergronds bankieren. Bij zowel witwassen als terrorismefinanciering kan het gaan om hawala-bankieren – een eeuwenoude traditie met een oorsprong in het Midden-Oosten en Verre Oosten – waarbij een netwerk van bankiers ervoor zorgt dat ingelegd geld aan de ene kant van de wereld aan de andere kant van de wereld uitbetaald kan worden. Bij witwassen kan het ook gaan om crimineel ondergronds bankieren dat voorkomt bij internationale drugsdeals en andersoortige criminele deals. Een Nederlandse crimineel geeft een zogeheten ‘broker’ de opdracht om na een drugsdeal geld over te maken naar een crimineel in bijvoorbeeld Colombia. Die zoekt vervolgens in zijn wereldwijde netwerk van criminele bankiers naar een bankier die het bedrag aan de Colombiaanse crimineel kan overdragen. Die criminele bankier, die daarvoor commissie ontvangt, zet vervolgens een geldkoerier in om het contante bedrag te bezorgen bij de betreffende crimineel. In de NRA Terrorismefinanciering maakt onvergunde betaaldienstverlening deel uit van het risico met betrekking tot ondergronds bankieren. Daarbij gaat het om personen of groepen die zonder vergunning van De Nederlandsche Bank (DNB) de diensten van geldtransactiekantoren aanbieden. Geldtransactiekantoren houden zich bezig met de bedrijfsmatige uitvoering van geldtransacties of het verrichten van werkzaamheden gericht op de totstandkoming van zulke transacties.
Laagdrempelige mogelijkheden openen buitenlandse bankrekening
Sommige digitale buitenlandse bankrekeningen kunnen relatief eenvoudig online geopend worden door personen die crimineel verkregen geld willen witwassen of terrorisme willen financieren. Mogelijk verricht een buitenlandse bank minder grondig clientonderzoek, accepteert deze sneller risicovolle klanten en meldt deze verdachte transacties of activiteiten minder snel. Dat gebeurt naar verwachting vooral in landen buiten de EU met minder strenge regels en toezicht op witwassen en terrorismefinanciering. Zodra iemand beschikt over een buitenlandse bankrekening, kan hij of zij transacties naar, via of vanuit deze rekening laten lopen, die lastig zijn te monitoren door Nederlandse banken en minder inzichtelijk zijn voor opsporingsdiensten. Het hoge risiconiveau van deze witwas- en terrorismefinanciering-methode komt met name doordat er momenteel geen beleidsinstrumentarium bestaat om dit aan te pakken.
Overige witwas- en terrorismefinanciering-risico’s
In de NRA Witwassen is het risiconiveau bepaald van 18 witwasmethoden. Bij de NRA Terrorismefinanciering gaat het om 12 terrorismefinanciering-methoden. Acht methoden komen in beide NRA’s naar voren als grootste risico’s. Naast de hierboven beschreven methoden gaat het onder meer om witwassen en terrorismefinanciering via vergunde banken en geldtransactiekantoren, en aanbieders van cryptodiensten.
National Risk Assessment
De NRA’s bouwen voort op de onderzoeksmethoden die zijn toegepast in de eerdere NRA’s uit 2017 en 2020. De risicobepaling kwam tot stand door expertoordelen over de mogelijke impact van witwas- en terrorismefinanciering-methoden af te zetten tegen de ‘weerbaarheid’ van het beleidsinstrumentarium. Daarbij is nagegaan in hoeverre het beleidsinstrumentarium in staat is om de dreigingen op het terrein van witwassen en terrorismefinanciering te voorkomen of te bestrijden.
Er is een speciale pagina over National Risk Assessment met ondere andere een overzicht van eerdere rapportages.