Wat doet het WODC?
Het WODC produceert jaarlijks zo'n honderd onderzoeken op het gebied van justitie en veiligheid. Een deel van het onderzoek betreft langlopende projecten, waaronder de Recidivemonitor, Criminaliteit & Rechtshandhaving, de Monitor Georganiseerde Criminaliteit, de Migratiekaart en de Monitor Jeugdcriminaliteit. Jaarlijks overlegt het WODC met het ministerie van Justitie en Veiligheid over de wenselijkheid of noodzaak van nieuw onderzoek.
Op basis van dit overleg, stelt het WODC een voorgenomen onderzoeksprogramma op voor het komende jaar. Hierin is nog flexibiliteit om tussentijdse onderzoekswensen in behandeling te nemen, bijvoorbeeld wanneer een bewindspersoon van JenV nieuw onderzoek aan de Tweede Kamer toezegt, of wanneer het WODC zelf tussentijds een nieuw onderzoeksthema wil toevoegen.
De start van een onderzoek
Elk onderzoek begint met het bepalen of het WODC dit zelf kan uitvoeren, of dat het uitbesteed wordt aan een universiteit of onderzoeksbureau. De criteria die daarbij een rol spelen zijn onder meer: de aanwezige expertise en datasets, gevoeligheid van de onderzoeksvraag, de benodigde gegevens, de beschikbare capaciteit en de aansluiting bij de thematische lijnen binnen de onderzoeksafdelingen. De verdeling intern/extern onderzoek is jaarlijks ongeveer 25/75 procent. Dit is exclusief de langlopende projecten omdat deze niet elk jaar opnieuw geprogrammeerd hoeven te worden.
Voor alle geprogrammeerde onderzoeken stelt het WODC een ‘startnotitie’ op, in overleg met de beleidsdirectie die het onderzoek heeft aangevraagd. Deze notitie bevat onder meer de beleidscontext, de aanleiding, de probleemstelling, de onderzoeksvragen, de methoden en technieken en de fasering van het onderzoek. De startnotitie wordt tenslotte ter goedkeuring voorgelegd aan het managementteam van het WODC.
Waar relevant is het WODC-onderzoek multidisciplinair, combineert het uiteenlopende methoden en technieken en baseert het zich op meerdere bronnen. Het WODC is alert op innovatieve methoden en technieken om deze, waar dat nuttig is, toe te passen.
Intern onderzoek
Wanneer het WODC besluit om onderzoek intern te laten uitvoeren, dan wordt het onderzoek gedaan door de afdeling Intern Wetenschappelijk Beleidsonderzoek (IWB), die bestaat uit diverse kennislijnen, of door onderzoekers van de afdeling Statistische Informatie en Beleidsanalyse (SIBa). De startnotitie wordt opgesteld door de onderzoekers van de afdeling/kennislijn die het beste aansluit bij het beoogde onderwerp. Een zorgvuldig samengestelde begeleidingscommissie houdt toezicht op kwaliteit en onafhankelijkheid. Voor onderzoek dat het WODC zelf uitvoert gelden alle gangbare waarborgen met betrekking tot bescherming en beveiliging van onderzoeksgegevens.
Het WODC heeft zelf een breed scala aan vaardigheden en kennis in huis met zijn eigen interne onderzoeksafdelingen. Ook heeft het WODC de beschikking over een aantal justitiële bronnen die structureel verzameld en intern beheerd worden, en (semi)regulier toegang tot bronnen van justitiële ketenpartners. Hierdoor kunnen een groot aantal thema’s uitputtend onderzocht kunnen worden met de nieuwste methoden en technieken.
Extern onderzoek
Wanneer het WODC besluit om onderzoek extern te laten uitvoeren bij universiteiten of particuliere onderzoeksinstellingen, begeleidt het WODC het hele traject. Medewerkers maken een startnotitie en vervolgens wordt in elke fase van het onderzoeksproces de kwaliteit en de onafhankelijkheid gecontroleerd. Hiervoor werkt de projectbegeleider van het WODC samen met een WODC-begeleidingscommissie, waarin een externe wetenschapper deelneemt als voorzitter.
Omdat het netwerk van het WODC alle relevante onderzoeksinstellingen in Nederland omvat en alle belangrijke onderzoekers op het terrein van justitie en veiligheid goede bekenden zijn, is het WODC snel op de hoogte van nieuwe, veelbelovende ontwikkelingen, onderzoeksinstellingen, onderzoekers, methoden en technieken, seminars en symposia.
Beleidsreactie van het ministerie
Het wetenschappelijke onderzoek van het WODC dient ertoe om fenomenen te onderzoeken, dilemma’s aan te wijzen, knelpunten bloot te leggen en eventueel de voor- en nadelen van beleidsalternatieven en oplossingsmogelijkheden aan te dragen, of te laten zien wat onder bepaalde omstandigheden wel en niet werkt. WODC-rapporten komen vaak tegelijk met een beleidsreactie van de bewindspersoon van het ministerie van Justitie en Veiligheid naar buiten. Hierin reageert de minister op het rapport, en geeft ook aan wat er mee gaat gebeuren.
Advies
Medewerkers van het WODC adviseren ook mondeling of schriftelijk over alle aspecten van wetenschappelijk- en beleidsonderzoek. Dit doen zij individueel of als lid van een expertmeeting, werkgroep, begeleidingscommissie, stuurgroep of een forum.