Aanpassingen BIJ-regeling beoordeeld
Na de moord op Anne Faber door Michael P. kondigde de minister voor Rechtsbescherming een aantal maatregelen aan, waaronder de verbetering van de regeling Bestuurlijke Informatievoorziening Justitiabelen (BIJ-regeling). Regioplan heeft, in opdracht van het WODC, de voor- en nadelen van mogelijke aanpassingen in kaart gebracht. Uit het onderzoek blijkt dat een aantal aanpassingen goed bij het doel en de opzet van de BIJ-regeling passen. Maar ook dat aanpassingen nadelen met zich meebrengen en dat er alternatieven mogelijk zijn.
Volgens de BIJ-regeling ontvangen burgemeesters informatie over (ex-)gedetineerden die naar hun gemeente verhuizen. Het gaat daarbij om onherroepelijk veroordeelde plegers van ernstige zeden- en geweldsdelicten, tbs’ers met dwangverpleging en jongvolwassenen met een verlengbare PIJ-maatregel. Zo kunnen burgemeesters beoordelen of er mogelijk risico’s zijn voor de openbare orde en veiligheid en eventuele maatregelen nemen.
Breder melden en aan meer gemeenten
Aan de hand van een beoordelingskader en gesprekken met onder andere gemeenten en ketenpartners hebben de onderzoekers zeven mogelijke aanpassingen beoordeeld. Een ervan is het melden van nog niet-onherroepelijke veroordelingen. Want ook personen die in eerste aanleg zijn veroordeeld kunnen een risico voor de openbare orde vormen. Hoewel dit past bij het doel van de BIJ-regeling, waarschuwen de onderzoekers dat de (ex-)gedetineerde in hoger beroep onschuldig kan blijken. Eventuele invoering van deze aanpassing vraagt dus om een afweging tussen de onschuldpresumptie en de veiligheid van de samenleving. Een ander voorstel is het doen van meldingen aan meerdere gemeenten. Nu wordt alleen gemeld aan de gemeente van het BRP-adres. Dat is meestal het adres waar de (ex-)gedetineerde stond ingeschreven voor de detentie. Maar een gedetineerde kan na detentie in een andere gemeente gaan wonen, of werken en verblijven in verschillende gemeenten. Deze aanpassing kan voorkomen dat niet de juiste gemeente wordt geïnformeerd.
Toename werklast
Een aantal aanpassingen past in beginsel goed bij het doel, de systematiek en de opzet van de BIJ-regeling. Toch zijn er verschillende nadelen aan verbonden, blijkt uit het onderzoek, zoals wijziging van de BIJ-regeling en technische wijzigingen in de informatiesystemen van DJI en Justid. Ook spelen er vragen rondom rechtsgelijkheid en privacy van gedetineerden. Daarnaast leidt invoering van de aanpassingen tot een toename van meldingen en daarmee een verzwaring van de werklast bij gemeenten en ketenpartners. Bovendien zal de burgemeester er dan minder bij betrokken zijn. De kans wordt groter dat meldingen vooral ambtelijk worden behandeld, terwijl de verantwoordelijkheid van de burgemeester voor de verwerking van de meldingen blijft bestaan.
Informatie delen via andere overleggen
Als alternatief voor aanpassingen van de BIJ-regeling opperen de onderzoekers informatiedeling via overleg met forensische klinieken en de overleggen van Zorg- en Veiligheidshuizen (ZVH). Via de recent ingevoerde Wet straffen en beschermen en mogelijk via het voorstel van de Wet gegevensverwerking samenwerkingsverbanden ontstaan nieuwe mogelijkheden om adequaat risico’s bij de terugkeer van ex-gedetineerden in de maatschappij te signaleren en gegevens erover te delen.