Ontwikkelingen jeugdcriminaliteit
De jeugdcriminaliteit was in de periode 2015 tot 2020 lager dan in de vijftien jaren daarvoor. Er zijn geen aanwijzingen dat de jeugdcriminaliteit in het algemeen over de langere termijn ernstiger wordt. Toch zijn er enkele zorgelijke ontwikkelingen. Zo zijn er meer jeugdigen betrokken bij wapenincidenten en ernstige geweldsmisdrijven. Ook zijn er meer jeugdigen veroordeeld voor cybercriminaliteit. Met een samenhangende beschrijving van feiten en ontwikkelingen op basis van verschillende bronnen biedt de Monitor Jeugdcriminaliteit 2020 inzicht in de ontwikkelingen van de jeugdcriminaliteit.
Laatste update: mei 2021
10 belangrijkste bevindingen Monitor Jeugdcriminaliteit 2020
Zet de daling van jeugdcriminaliteit door?
Uit de Monitor Jeugdcriminaliteit 2020 blijkt dat de (jaarlijkse) daling van de jeugdcriminaliteit startte vanaf 2007/2008. De daling leek te stagneren in 2018/2019, maar in 2020 laten de meeste vormen van jeugdcriminaliteit weer een afname zien. Dat jaar heeft vanwege de COVID-19-maatregelen mogelijk een eigen effect op de jeugdcriminaliteit. Het is dan ook te vroeg om te constateren dat de jarenlange daling van de jeugdcriminaliteit is gestopt, gestagneerd of omgeslagen.
Ontwikkelingen jeugdcriminaliteit voor minderjarigen en jongvolwassenen in de periode 2000-2022
Lichte toename veroordelingen ernstige misdrijven
Uit de Monitor Jeugdcriminaliteit 2020 komen geen aanwijzingen dat de jeugdcriminaliteit in het algemeen ernstiger wordt. Eerder worden relatief meer jeugdigen naar Halt verwezen voor een alternatieve straf. Het gaan dan om lichtere vormen van criminaliteit. Sinds 2017 is er wel een lichte toename van jeugdige daders die door de rechter zijn veroordeeld voor ernstige vormen van jeugdcriminaliteit. Het gaat onder andere om geweldsincidenten. Ook delicten waarin sprake is van complexe cybercriminaliteit die verweven is met traditionele vormen van criminaliteit. Bijvoorbeeld afpersing na een DDoS-aanval of bedreiging met een vuurwapen om inlogcodes te krijgen en vervolgens te hacken Deze feiten hebben een grote impact op de slachtoffers en de maatschappij. Dat is dan ook reden om hier goed zicht op te houden. Tegelijkertijd hebben politie en OM in de afgelopen jaren meer aandacht voor ondermijning en cybercriminaliteit. Ook is de politie anders gaan registreren: delicten die met elkaar verband houden worden nu afzonderlijk geregistreerd.
Ontwikkelingen door de strafrechtelijke keten heen
De cijfers in de MJC 2020 geven inzicht in de strafrechtelijke keten. Daaruit blijkt een duidelijke trechterwerking vanaf het aandeel jeugdigen dat zelf een (traditioneel) delict rapporteert via het aantal jeugdigen dat als verdachte wordt geregistreerd tot daders die een straf of maatregel krijgen opgelegd door het OM of de rechter (ZM).
In het schema hieronder wordt deze trechterwerking weergegeven voor minderjarigen. Daarbij wordt een vergelijking gemaakt tussen 2015 en 2019/20. Deze filtering is ook aanwezig bij jongvolwassenen (niet getoond in cijfers).
Trechterwerking door de strafrechtelijke keten heen, 2015 vergeleken met 2019/2020
Verschillende bronnen bieden samen breed inzicht
Een aanzienlijk deel van de delicten die jongeren plegen, blijft onbekend voor politie en justitie. Dat is het zogenoemde ‘dark number’. Daarom worden jeugdigen van 10 tot 23 jaar gevraagd naar de delicten zij plegen. Dit zelfgerapporteerde daderschap gaat vooral over lichtere, meer voorkomende feiten. Een groot deel van deze delicten wordt niet gesignaleerd en leidt ook niet tot vervolging.
Daarnaast bieden gegevens van officiële instanties inzicht in de ontwikkelingen van de totale groep jeugdigen die met politie en justitie in aanraking komt. Zo registreert de politie gegevens over minderjarige en jongvolwassene verdachten van een misdrijf. Gegevens over straffen en (alternatieve) maatregelen van jeugdige verdachten komen van het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak.
Op basis van al deze bronnen samen beschrijven we in de Monitor Jeugdcriminaliteit een breed en genuanceerd zicht op de ontwikkelingen in de jeugdcriminaliteit. De ontwikkelingen zijn beschreven voor diverse bevolkingsgroepen (naar leeftijd, demografische kenmerken, gezinskenmerken), voor verschillende geografische delen (buurten, gemeentes en internationaal) en voor verschillende typen delicten (waaronder ernstige geweldsdelicten). Naast de traditionele criminaliteit die vooral in de fysieke (‘offline’) wereld wordt gepleegd, zijn ook veranderingen over de tijd in cybercriminaliteit en gedigitaliseerde criminaliteit beschreven op basis van zelfrapportage, politieregistraties en vonnissen.
Zomer 2024: nieuwe MJC
De volgende editie van de volledige MJC wordt na de zomer van 2024 gepubliceerd. In de tussenliggende periode worden wel ontwikkelingen die zich voordoen in subgroepen aangevuld en gepubliceerd. Bijvoorbeeld over jeugdigen in beeld bij de politie of veroordeelde jeugdige daders.